Аса қамқор ерекше мейрімді Алланың атымен бастаймын!!!
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы өз Жарғысы негізінде мемлекетіміздің зайырлы даму жолында Қазақстан мұсылмандарының өзге дін өкілдерімен, дін жолын ұстанбайтындармен ынтымақтастықта тіршілік етіп, ұлтаралық және конфессияаралық тұрақтылықты сақтаудағы отандық тәжірбиені қолдайды. Сондай-ақ, бұл үрдісті одан әрі нығайтуға негіз болып саналатын осы Тұғырнаманы қабылдайды және күнделікті қызметінде басшылыққа алады.
Тұғырнамада мұсылманның негізгі діни ұстанымдары, білуге тиісті діни мәселелері және оның зайырлы қоғам тіршілігіне, мемлекеттің заңдары мен қоғамда қалыптасқан тәртіптерге қарым-қатынасы, білім алуға, емделуге, Отанды қорғауға, еңбек етуге, отбасына, қоршаған ортаға және ел аумағындағы халықтың салт-дәстүрлерін, ерекшеліктерін сыйлауға қатысты көзқарастары айқын көрсетіледі. Аталған тұғырнаманың III тарауында «Ислам және ұлт» тақырыбы жайлы сөз қозғалады. Ислам діні әрбір ұлт өкіліне құрметпен қарап, адамзатты ұлтына, нәсіліне және жынысына бөлмейді. Алла Тағала адамзатты бірін-бірі тануы үшін түрлі ұлттарға бөліп жаратқан. Бұл туралы Құран Кәрімде: «Әй, адам баласы! Шүбәсіз сендерді бір ер, бір әйелден (Адам ата мен Хауа анадан) жараттық. Сондай-ақ, бір- біріңді тану үшін ұлттар мен ұлыстарға бөлдік. Расында, Алла алдында ең абыройлыларың – ең тақуаларың (Алладан шынайы түрде қорыққандарың). Алла барлық нәрсені толық білуші, барлығынан хабардар» («әл-Хужурат» сүресі, 13-аят), – деп баяндалады.
Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) хадисінде: «Әй, адамдар! Естеріңде болсын! Раббыларың – біреу, ешбір араб араб еместен, араб емес арабтан діндарлығынан басқа ешбір артықшылығы жоқ. Күмәнсіз Алланың алдында ең мәртебелілерің – діндар болғандарың», – деп ескертілген.
Жоғарыдағы аят пен хадистің көргеніміздей, Ислам діні адамды ұлтына, жынысына, дініне немесе нәсіліне, мансабы мен қызметіне қарап бөлмейді. Бірін-бірінен артық көрмейді. Артықшылық тек жақсылықта. Егер біз исламдағы осы ереженің мазмұнын қазіргі тілмен баяндайтын болсақ, онда: «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, діни көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды», – деп, Ата заңымыз Конституциямен үндесіп жатқан жерлерін де көруге болады.
Ислам діні өз ұлтын сүюді құптайды. Бірақ шектен тыс ұлтшылдыққа жол бермейді. Адамдар қауымдасып өмір сүретіндіктен бір-бірімен тату-тәтті, жақсы мәміледе болып, бір-бірінің құқықтарына құрметпен қарауы керек. Енді осы Ислам дінінің ұлтқа, ұлтаралық қатынастарға ұстанымын қарастырып, оның ішкі догмаларына талдау жасап көрейік. Бұл біздерге Исламның ұлт мәселесіне қаншалықты көңіл бөлетінін және өзге ұлттармен бейбіт ғұмыр кешуге шақыратынын көрсетпек. Тіпті, адамдардың өзара қарым-қатынасын реттейтін дін исламдағы қағидаттардың Ата заңымыз Конституциямен де сәйкес келіп жататын тұстарын байқауға болады.
Сонымен, мамандардың айтуынша «ұлт» – ортақ тілі, қалыптасқан мәдениеті, біріктіруші салт-дәстүрлері мен діні бар адамдардың әлеуметтік бірлестігі. Сонымен бірге көптеген ұлттардың ортақ аумағы, ортақ экономикасы, сол ұлт өкілдерін біріктіретін мемлекеті болады.
Біраздан бері ұлт, қоғам, дін және мемлекет сияқты өзекті мәселелерге қатысты зерттеу жасап жүрген ғалым Амангелді Айталы ағамыз да өзінің «Ұлт дегеніміз ұлы ынтымақтастық» атты мақаласында: «Ұлт» терминін әртүрлі анықтауға болар, бірақ оның терең әлеуметтік, тарихи тамырын, тіл бірлігін, мәдени ерекшелігін, дәстүрлері мен салтын көрмеу мүмкін емес», – деп, ұлт ұғымына қатысты ойын топшылайды. Демек, әрбір ұлттың тілі, тарихы мен мәдениеті, салты мен дәстүрі және діні болады. Ал енді Исламдағы «ұлт» ұғымы бірнеше мағынада келуі мүмкін: біріншісі, «шағб» – аймағы мен мәдениеті және тілі ортақ халық, ұлт; екіншісі, «қабилә» – ру, жүз мағынасында келеді; үшіншісі, «умма» – рухани және діни сенімі бір, соның арқасында бір-біріне жақын адамдардың тобы, үлкен қоғам, үмбет.
Ислам қандай да бір ұлтқа оның ұлты үшін қарсы шықпайды және басқаларды да соған үндемейді. Себебі, Ислам ұлтқа және ұлттық мәселеге қатысты анық әрі берік ұстанымға сүйенеді. Бұл ұстанымның түсіндірмесі – тағдыр концепциясы, яғни Алла адамдарды түрлі ұлт етіп Өзі жаратты. Демек, адам оны өзгерте алмайды. Оны өзгертуге адамның құқығы да жоқ, құдіреті де жетпейді. Мұсылман ғалымдары осы тұжырымды басшылыққа ала отырып, адамдардың ұлттарға, тайпаларға бөлінуі ақыр заманға дейін жалғаспақ деп біледі.
Көпұлтты Қазақстан халқы үшін дәстүрлі исламның рухани әлеуеті мен құндылықтары ұлтаралық татулық пен дінаралық келісім мәдениетіне ықпалы зор екені белгілі. Себебі, ислам діні мұсылман дінін ұстанатын халықтардың рухани өрлеуі мен қайта жаңғыруында басым және жетекші рөл атқарады.
Алла Тағала бізді осындай бірлік пен татулықтан айырмасын. Еліміз тыныш, жұртымыз аман болсын!!!
САРҚАН АУДАНЫНЫҢ БАС ИМАМЫ
СЕРІКБЕК АСҚАР
