Қонақ туралы айтылған Ардақты Пайғамбармыз (саллалаһу аләйһи уә сәлләм) мына хадисі ойға келеді. «Кім Аллаға және ақырет күнінеиман келтірген (мұсылман) болса, қонағын құрметтесін».Қазақ халқының қанына сіңіп кеткен салт – дәстүрінің бірі қонақжайлық. Қонайжайлық адамдардың арасындағы сыйластықты, бір-біріне деген құрметі, жомарттығы, қамқорлығы, адамгершілігі, имандылығын айқындайтын салт дәстүрі. Алланың берген нығметі. Алла Тағала Құранда адамдардың әр түрлі ұлтқа ұлысқа, әр түрлі тілдерде жаратуыда бекер емес. Алла Тағала адамдардың бір бірімен араласып құраласуын қалайды. Қазақ халқы қойдан жуас деген бабалардан қалған асыл сөз бар. Осы орайда Пайғамбарымыз Мұхаммед (саллалаһу аләйһи уә сәлләм) бір өсиетінде: «Кім өзінің қонағына сый-құрмет көрсететін болса, жетпіс пайғамбарға құрмет көрсеткендей болады. Кім қонағына бір дирхам ақшасын жұмсайтын болса, Алла жолында мың дирхам жұмсағандай болады» деген екен. Осы қадір касиетті білген халқымыз, қонақ келсе үлкен-кіші, ер-әйел, ұлты мен дініне қарамастан қуанышпен қарсы алып, барын алдына салуға тырысқан. Соған мысал тілдеріне, дініне, ұлтына қарамастан қонақжайлылық, ықылас көрсетіп, ас-дәм бермеу ол үлкен күнәлі іске теңеліп. Осы нәрсеге жәй әншейін қарамаған.
Пайғамбарымыз (салллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір өсиетінде қонақжайларды: «Сендердің ең жақсыларың көркем мінезділеріңіз, тектілеріңіз және қонақжайларыңыз. Ондайлар адамдармен достастықта әрі жақсы қарым-қатынаста, басқалар да онымен шынайы достықта және қарым-қатынаста болады. Олардың есіктері қонақтар үшін әрдайым ашық болады» деп мақтаған.
Ибраһим (аләйһис-сәләм)жалғыз өзі тамақтанбаған екен. Қонақсыз дастархан басына отырмаған. Қазақ даласын келген саяхатшылар мен ғалымдарды әр уақытта таң қалдырған осы біздің қонақжайлылығымыз. Мұхтар Әуезовтің "Абай жолы" еңбегіндемынадай сөздерді кездестіруге болады "Қымыз әкел, ас ауыз тигіз мыналарға!" деген. Дәм ауыз тиюді дәстүр депте атасақта болады.Қонағын құдайдай күткен. Дәстүрлі қазақ қоғамында кез келген жолаушының кезіккен ауылдан тамақтанып, тынығып кетуінде ешқандай мәселе болмаған. Әрбір үйдің иесі келген қонағына барын салып, ықыласпен шынпейілімен күтіп алып, қайтарда ақбатасын алып шығарып салуға тырысқан. Бір күні Ибраһим (аләйһис-сәләм)пайғамбардың есігіне бір мүшрік (отқа таыбнушы) қарт кісі келіп, қонып-түстеніп кетуге рұқсат сұрады. Ибраһим (аләйһис-сәләм)пайғамбар болса: «Сен отқа табынатын адамсың, сені қалай үйіме кіргіземін, жалған дініңнен бас тартпайынша табалдырығымнан аттатпаймын» деп қайтарып жіберді. Содан кейін Алладан Ибраһим (аләйһис-сәләм)пайғамбарға аян келді: «Әй Ибраһим! Құдайы қонақ болып келген кәрі кісіні иман келтірмегені үшін үйіңе кіргізбедің бе? Бір түнетіп, қонақ етсең, ол саған зиян келтірмес еді. Ал Біз болсақ оның күпірлігіне қарамастан оған жетпіс жыл ризық беріп келеміз» - деді. Әлемдердің әміршісі Алланың Өзінен естіген бұл ескертуінен кейін қалай қателескенін білген Ибраһим (аләйһис-сәләм)пайғамбар таң атар атпастан жолға шығып, шарқ ұрып іздеп жүріп, сол шалды тауып алады. Оны ізінен қалмай, жалына жүріп, үйіне қонаққа шақырады. Сонда ол: «Саған не болды Ибраһим! Кеше мені өзің қуып шығып, бүгін қонақ бол деп жалынасың, аяқастынан бұлай өзгеруіңнің сыры неде?»- деп сұрады. Ибраһим Халилуллаһ болған жайтты айтып бергенде, қария: «Менің күпірлігіме қарамастан Раббым маған мейірімді екен» деп, көзіне жас алып, Ибраһимге қолын созып тұрып: «Мен, бір Алладан басқа құлшылыққа лайықты тәңірдің жоқ екендігіне және Сенің Алланың елшісі әрі құлы екеніңе куәлік етемін» деп иманға келген екен.Қонағын күтіп шығарып салу өзгермейтін моральдық-этика саналады. Қазақ халқы – әркезде құдай қонақ келсе ішкен асын жерге қоятын дана халық деп айтсақ артық болмас. Танысын, танымасын «Құдайы қонақпын» десе болғаны күтіп алып қонақжайлық жасаған. Қазақта «қырықтың бірі қыдыр», «Қонақпен еріп құт, ырыс келеді» деп айтылған мақала мәтелдер бар. Бір хадисте Пайғамбарымыз ((саллалаһу аләйһи уә сәлләм): «Қонақ өзінің ризығымен келеді және кеткенде, отбасының күнәсі кешріліп, береке келеді» деген. Қазақ халқының қонақ күту дәстүрі ел-жұрт арасындағы ізгі қарым-қатынастарды нығайтуға, ағайын-туысқандарың, көрші-қоландардың алыс-берісіне, үлкенді-кіші болып сыйласуына, өскелең ұрпақты жастайынан көпшіл, мейірімді, үлкенді құрметтеп, кішіге қамқоршы болуды үйретуге өте зор ықпалын тигізген. Ризықтың мол болуын, күналардың кешірілгенін қаласаңыз қонағымызды әрқашан сыйлай білейік.
Текелі қаласы «Керімбек би» мешітінің
бас имамы Аман Айтбосынұлы
