Отау тігіп, отбасылы болу- әр ер мен қыз баланың басты міндеттерінің бірі болып табылады. Неке құрудан бұрын бозбала мен бойжеткен болашақ отбасы болуға дайындалулары қажет. Бұындары бабаларымыз балиғат жасына толған ұл қыздарын отбасын құруға дайындап, арнайы тәрбие беретін. «Отан - отбасынан басталады» «Қызым саған айтам, келінім сен тыңда», «он үште отау иесі», « Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер», - деген сында көптеген тәлім-тәрбиесі мол нақыл сөздер айтылған.
Парасатты отбасын құру – болашақ ошақ иесі мен отағасына да үлкен сын. Қазақта ертеректе ер азаматты былайша сынаған екен: «Күйеу жігіт білім-білігі бар, шаруашылыққа икемді, епті болуға тиіс. Пайғамбарымыздың сүннетін өтей алсаң, үйлен », - дейді екен. Ол үшін ат үстінен аударысу, жамбы ату, садақ тарту, күрестіру, отын жарғызу, мал сою, пышақ қайрау, шалғы шалу тағы басқа да сынақтардан өткен. Сөйтіп, өз беттерімен жандарын бағып, үй болып кете алатындарына көздерін жеткізген.
Жар таңдағанда ең әуелі көрікке емес көрегенді жерден шыққанына көңіл бөлген жөн. Асыл дінімізде иманды, ибалы жар таңдау – ең әуелгі міндеттердің бірі. «Қызға қырық үйден тыйым» деп халқымыз қыз баласын бойжеткенше қонақтай құрметтеп, төрге отырғызып, аялап өсірген. Өйткені қыз бала болашақ жар, аяулы ана, ибалы келін. Бір әулеттің ұрпағын өрбітетін жан болғандықтан қыз тәрбиесіне өте үлкен мән берген. «Шешесін көріп қызын ал, аяғын көріп асын іш», - деп сынақтан да өткізетін. Қыз баласы іс тігу, ас даярлау, баланы бесікке бөлеу, бесік жырын айту сынды келінге тән ерекшеліктермен отбасы институтынан өтетін. Ел арасында «Әйел бір қолымен бесік тербетсе, бірқолымен әлемді тербетеді», - деген даналық сөз бар. Міне , отбасында осындай үлкен тәрбиеден өткен қыз баласы болашақ жарына адал жар, баласына жақсы ана, қайын жұртына сыйлы келін бола білді.
Хазреті Омар ра халифа болып тұрған кезінде бір кісі келіп баласының қылықтарына көңілі толмайтынын айтады. Сөз тыңдамай, қит етсе өзіне қарсы келетінін сөз етеді. Халифа баланы шақыртып, бұның себебін сұрайды. Бала : «Уа, мұсылмандардың әміршісі, әкенің бала алдындағы ешқандай міндеті жоқ па?» - деп сұрайды. «Әрине, бар», - деген халифа Омар ол міндеттерді былай деп тізбектейді: «Әке ең алдымен болашақ ұрпағына ары таза, мінез-құлқы жақсы ана таңдауы керек (яғни сондай әйелді жар етуі қажет). Сосын баласына жақсы ат қоюы әрі оған Құран Кәрімді үйретуі қажет». Мұны естіген бала: «Ендеше, әкем бұлардың ешбірін де орындаған емес. Маған ана ретінде таңдаған әйелі мәжуси (отқа табынушы), қойған аты тасбақа деген мағынаны береді. Ал Құраннан бір әріп те үйреткен емес» , - дейді. Сонда хазреті Омар ра баланың әкесіне қарап: «Негізінен сенің үстіңнен балаң шағым жасауы керек екен. Баланың алдындағы парызыңды орындамасаң, бала да әкенің алдындағы өз міндетін орындамасы анық», - деп кінәнің әкесінде екенінде түсіндірген екен.
Міне, мұсылмандықта дүниеге келген баланың тәрбиесі, шаңырақ құрылмай тұрып ойластыру қажеттігі осыдан. Ислам болашақ отау құруға ниетті ер мен қыз балаға ана әрі әке ретінде қарап, келешек бала тәрбиесіне қаншалықты үлес қосатынына баса назар аударады. Демек, бозбала мен бойжеткен отбасылық өмірге қадам баспай тұрып, бір-бірінің бойынан осындай игі қасиеттерді іздестіруі керек. Себебі, ұрпақ тәрбиесі ер мен әйелдің үйленуге шешім қабылдаған сәтінен бастау алады.
Алла Тағала әр отбасыға бақ-береке, шаттық берсін!
Алакөл ауданының бас имамы Әнет МОЛДАХМЕТОВ
